Skip to content

Piękny ogród w krótkim czasie – rośliny ‘szybkiego efektu’

Barbara Gonzalez YzhcCLeour4 Unsplash
wtorek, 9 marca, 2021

Piękny ogród w krótkim czasie – rośliny ‘szybkiego efektu’

wtorek, 9 marca, 2021

Dr hab.Ewa Zaraś-Januszkiewicz

Rośliny uzyskują wysoki stopień zwarcia w zaledwie 2-3 sezony. dzięki temu już w tak krótkim czasie przekonamy się o ile mniej pracy będziemy musieli włożyć w pielęgnację, a przede wszystkim odchwaszczanie i ściółkowanie, a także o ile zaoszczędzimy na dosadzaniu roślin w pustych, niezagospodarowanych przestrzeniach kompozycji ogrodowych.

Rośliny rosnące bardzo szybko są dla każdego ogrodnika nieocenione. W każdym ogrodzie znajdują się takie miejsca, które powinny być jak najszybciej piękne, które powinny dekorować niemal już w momencie ich powstawania. Istnieją również i takie miejsca, które zawsze będziemy traktować trochę po macoszemu, takie jak różnego rodzaju składziki, wąskie przejścia, zacienione zakątki gdzieś z tyłu działki, za domami, altankami itp. W przypadku każdego z nich, z ich dekorowaniem i urządzaniem, z pomocą przychodzą nam rośliny, potocznie zwane ekspansywnymi.

Charakteryzują się one kilkoma ważnymi cechami, o których należy koniecznie wspomnieć. Rośliny te muszą charakteryzować się szybkim rozrastaniem. Dzięki tej cesze rośliny błyskawicznie mogą pokrywać grunt, walcząc tym samym z zachwaszczeniem. Dlatego powinniśmy zwracać uwagę na to czy rośliny charakteryzują się dużymi rocznymi przyrostami, czy wytwarzają rozłogi podziemne, odrosty korzeniowe, łatwo się korzenią np. za sprawą odkładów (w tym przypadku mam na myśli pędy, pokładające się swobodnie na gruncie, które łatwo i szybko zakorzeniają się, dając tym samym początek nowej roślinie). Z tą cechą automatycznie łączy się kolejna – samoodnawianie się i łatwe rozmnażanie. Te właściwości zapewnią ciągłość w trwaniu szaty roślinnej. Kolejno należy zwracać uwagę na to czy rośliny są odporne na choroby i szkodniki, niskie temperatury, czy są odporne na uszkodzenia mechaniczne i czasami niekorzystne warunki środowiska. Należy o tych cechach pamiętać, ponieważ wszystkie rośliny zapewniające właśnie ów ‘szybki efekt’ będą stanowić główny materiał tworzący szatę naszej działki czy ogrodu. Z tego względu nie mogą podlegać kaprysom zmian warunków środowiska (pogody, zawartości substancji pokarmowych w glebie itp.). Poza tym pamiętajmy, by wybierać takie rośliny, które nie tylko będą spełniać swoją funkcję w błyskawicznym tworzeniu masy roślin, ale również będą dekorować. Takie gatunki i odmiany stanowić powinny główny element roślinny, będący tłem dla innych roślin, właśnie mniej ekspansywnie rozrastających się, ale za to bardzo ozdobnych, np. za sprawą efektownego kwitnienia, jak np. różaneczniki i azalie, większość bylin ogrodowych. Dlatego powinny stosować rośliny o zdecydowanych walorach ulistnienia - ładnych i trwałych liściach, liściach o ciekawej barwie w ciągu całego sezonu wegetacyjnego.

Rośliny szybko rozrastające się można znaleźć praktycznie w każdej grupie użytkowej roślin ozdobnych, ogrodowych. Zaczynając od najmniejszych roślin i ze względu na popularność ogródków skalnych chcę zwrócić uwagę na kilka gatunków roślin skalnych. Nie wszystkie rośliny do nich polecane szybko rozrastają się. Do roślin najszybciej pokrywających powierzchnię takich ogródków należą: drobna zadarniająca bylina acena (Acaena) o kwiatach zebranych w kuliste główki z białymi pylnikami i czerwonymi kielichami po przekwitnięciu, wyrastające z pierzastego ulistnienia, (Arabis caucasica), żagwin (Aubrieta) poduszkowa bylina, tworząca  niską darń udekorowaną różowymi, fioletowymi i karminowymi liśćmi, posłonek (Helianthemum) półzimozielona lub zimozielona krzewinka, często o srebrnym ulistnieniu, wyrastająca do 15-25 cm wysokości i dość dużymi kwiatami o ciepłych barwach (głównie żółta, pomarańczowa, czerwona, ale również różowe), redst pokrewny (Polygonum affine) tworzący darń o wysokości 15-20 cm ciemnozielonych liści i kłosowatych kwiatów ciemnoczerwono-rózowych kwiatach, skalnica rozłogowa (Saxifraga stolonifera) niska kępkowata bylina, rozrastająca się za pomocą rozłogów, dębik ośmiopłatkowy (Dryas octopetala) karłowa krzewinka, o drobnych zimozielonych, błyszczących ciemnozielonych liściach osadzonych na długich ogonkach, tworząca gęstą i zwartą darń kilkucentymetrowej wysokości, ponad którą wyrastają na 15-cm szypułkach białe, pięciopłatkowe kwiaty o średnicy nawet 3 cm, macierzanka (Thymus) niska bylina, tworząca zwartą darń o wysokości ok. 3 cm, nad którą wyrastają drobne kwiatostany, ubiorek wieczniezielony (Iberis sempervirens) półzimozielona krzewinka o ciemnozielonych błyszczących drobnych liściach i śnieżnobiałych drobnych kwiatach, zebranych w szczytowe kłosy czy też drobne główki, smagliczka (Alyssum saxatile) ekspansywna bylina o szarozielonym ulistnieniu i intensywnie żółtych drobnych ale bardzo obfitych kwiatach, również pragnia (Waldsteinia geoides, Waldsteinia ternata) bylina okrywowa preferująca zacienione stanowiska, dekoracyjna za sprawą ciemnozielonych liści i złotożółtych kwiatów, rozrastająca się za pomocą rozłogów lub kłączy, kopytnik pospolity (Asasum europaeum) bylina kojarząca się ze stanowiskami wilgotniejszymi i zacienionymi, dekoracyjna za sprawą zimozielonych ciemnozielonych i błyszczących liści w kształcie odcisku kopyta, bylina rozrastająca się za sprawą kłączy, rozwijającymi się płytko pod powierzchnią ziemi.

Do ekspansywnych bylin należą: czyściec wełnisty (Stachys byzantia) oryginalna bylina, jej głównym walorem dekoracyjnym są długie, lancetowate liście gęsto poryte szarym, srebrnym kutnerem, miękkie i grube, pędy płożą się po ziemi, a w czasie kwitnienia kwiaty rozwijają się na 30-40 cm długości wyprostowanych pędach, miodunka pstra (Pulmonaria saccharata) bylina dekoracyjna za sprawą dużych liści pokrytych srebrno białymi plamami i dwubarwnych kwiatów (w zależności od fazy kwitnienia kwiaty są różowe lub fioletowe), jasnota plamista (Lamium maculatum) bylina kilkudziesięciocentymetrowej wysokości, o wyprostowanym pokroju pędów, pokrytych naprzeciwlegle rozwijającymi się liśćmi, w kątach których rozwijają się żółte kwiaty (a u odmian ‘Album’, ‘Roseum’ białe lub różowe), bodziszek korzeniasty (Geranium macrorhizum) 30 cm wysokości krzewinka o płożących i drewniejących łodygach, klapowanych i gruczołkowato owłosionych liściach, kwiatach jasnoczerwonych, wilczomlecze (Euphorbia amygdaloides i E. polychroma) kilkudziesięciocentymetrowej byliny (lub krzewinki) dekoracyjne za sprawą kubkowatych podsadek i przykwiatków, przywrotnik ostroklapowy (Alchemilla mollis) bylina o wysokości 50 cm o kępiastym pokroju, dużych liściach nawet do 15 cm średnicy, szarozielonych i drobnych żóltawych kwiatach, bergenia (Bergenia cordifolia) zimozielona bylina, ozdobna za sprawą ciemnozielonych błyszczących liści i różowych kwiatów zebranych w wiechowate kwiatostany rozwijające się na silnych i wyprostowanych szypułkach do 40 cm wysokości, funkie (Hosta) byliny o ozdobnych liściach i kopulastym pokroju, brunera wielkolistna (Brunnera macrophylla) roślina o dekoracyjnych liściach, tworząca zwarte okrywy o wysokości do 40 cm i drobnych błękitnych kwiatach, trzykrotka wirginijska (Tradescantia x andersoniana) bylina o wyprostowanych łodygach, zakończonych ‘fontanną’ długich, lancetowatych liści, spośród których od V do IX ukazują się trzypłatkowe kwiaty w kolorach od białego, przez odcienie różu i fioletu do ciemnoamarantowych, tarczownica tarczowata (Darmera peltata) oryginalna wysoka bylina, dorastająca do 1 m, dekoracyjna za sprawą olbrzymich liści o średnicy przekraczających nawet 30 cm, roślina o grubych i mięsistych kłączach, leżących na powierzchni ziemi, z których jeszcze przed rozwojem liści rozwijają się na wyprostowanych i wysokich szypułkach różowe kwiaty zebrane w duże i nieregularne kwiatostany, liliowce (Hemerocallis) długowieczne byliny wytwarzające gęstą kępę długich i wąskich liści spośród których na wysokich, silnych i wyprostowanych szypułkach rozwija się po kilka kwiatów w barwach ciepłych od białej do brązowej (w zależności od odmiany), konwalia majowa (Convallaria majalis) kłączowa bylina dekoracyjna za sprawą ciemnozielonych i wyprostowanych liści, spośród których rozwijają się szypułki kwiatostanów.

Do szybko rozrastających się krzewów liściastych i krzewinek należą: dziurawiec kielichowaty (Hypericum calycinum) częściowo zimozielony niewysoki krzew o jasnożółtych kwiatach i ciemnozielonych liściach, trzmielina Fortune’a (Euonymus fortunei) zimozielony liściasty krzew w zależności od odmiany o liściach zielonych lub biało-, żóltopstrych, runianka japońska (Pachysandra terminalis) kilkunastocentymetrowa krzewinka zimozielona o wyprostowanym pokroju i pióropuszu liści, barwinek pospolity (Vinca minor) zimozielona krzewinka o fiołkowych kwiatach, irgi (Cotoneaster), w szczególności irga pozioma, irga Dammera, irga łyżeczkowata, irga rozkrzewiona, irga wczesna, irga pospolita, szerokie krzewy, spełniające również funkcje roślin okrywowych, dekoracyjne za sprawą liści, często przebarwiających się lub zimozielonych (np. irga Dammera), drobnych białych kwiatów i czerwonych kulistych owoców, wierzby (np. Salix repens), tawulec pogięty (Stephanandra incisa) a w szczególności jego odmiana ‘Crispa’ to niski i szybko rozrastający się krzew o drobnych liściach, przebarwiających się dekoracyjnie jesienią, pęcherznica kalinolistna (Physocarpus opulifolius) gęsty, kopulasty krzew szybko rosnący o dekoracyjnych kwiatach (drobne białe kwiaty zebrane w baldachy) i owocach, a także o dekoracyjnym zabarwieniu liści u odmian ‘Diabolo’ i ‘Luteus’, oliwnik (Elaeagnus angustifolia, Elaeagnus commutata) szybko rozrastające się niewysokie drzewa i krzewy o srebrzystym zabarwieniu liści, podobny do nich rokitnik pospolity (Hippophaë rhamnoides) o nieco ciemniejszym zabarwieniu liści i w przypadku egzemplarzy żeńskich o bardzo dekoracyjnych pomarańczowych kulistych owocach, oblepiających pędy, bez lilak (Syringa vulgaris) krzew bardzo silnie i szybko rozrastających się za pomocą rozłogów, które mogą powodować pewne uciążliwości w pielęgnacji całego ogrodu, gdyż niepielęgnowane mogą zasiedlić cały ogród, róże tzw. ‘dzikie’ (np. Rosa pimpinellifolia, R. rugosa) o dekoracyjnych kwiatach i owocach, jak również o liściach przebarwiających się jesienią, jeżyny (np. Rubus odoratus, R. laciniatus), robinia szczeciniasta (Robinia hispida) krzew o wysokości do 1,5 m z podziemnymi rozłogami o kwiatach różowych, zebranych w krótkie grona, tamaryszek (Tamarix) szybko rozrastające się krzewy o ‘miotastym’ pokroju, oryginalnych pędach pokrytych łuskowatyki liśćmi i delikatnych różowych, obfitych kwiatach, karagana podolska (Caragana frutex) gęsty krzew do 1,5 m wysokości z licznymi rozłogami i odrostami korzeniowymi, śnieguliczka białą (Symphoricarpos albus) krzew o ciemnozielonych liściach i bardzo dekoracyjnych owocach, dużych białych kulistych, pozostających na krzewach przez całą zimę, zakrzewnia (Diervilla) krzew o dekoracyjnych, zielono purpurowych liściach, drobnych żółtych kwiatach, wyrastających w kątach liści, rozrastająca się szybko za pomocą odrostów korzeniowych i rozłogów.

Do krzewów iglastych szybko i ekspansywnie rozrastających się należą: niskie, okrywowe odmiany jałowca pospolitego (Juniperus communis) np. ‘Repanda’, mniej znany jałowiec nadbrzeżny (Juniperus conferta), płożący krzew o długich i sztywnych pędach ścielących się po gruncie, tworzący niskie, zielone dywany, niezwykle popularny i tworzący szybko oryginalne okrywy jałowiec sabiński (Juniperus sabina), w szczególności jego odmiana tamaryszkowa ‘Tamariscifolia’ ze skośnie, ‘pagodowato’ ułożonymi gałązkami, równie szybko rozrasta się również jałowiec płożący (Juniperus horizontalis), niski bardzo dobry okrywowy krzew, o nieco sinawym odcieniu igiełek i łusek szczelnie pokrywających pędy, szczególnie cennymi są odmiany ‘Agnieszka’o błękitnym zabarwieniu igiełek, ‘Blue Chip’ o srebrzystoszarym zabarwieniu igiełek, ‘Wiltonii’ o sinozielonym zabarwieniu łusek.

Bardzo ważną grupą roślin szybko rozrastających się stanowią pnącza. Mogą one być stosowane w sposób tradycyjny, tzn. pozwalając im wspinać się po odpowiednich dla nich podporach lub też możemy pozwolić im pełzać po gruncie i tworzyć okrywy. Pamiętać również należy i o tym, że pnącza rozpięte na ogrodzeniach bardzo szybko tworzą kurtyny, oddzielające nas od otoczenia. Z resztą taki sposób stosowania pnączy daje niezwykle ciekawe efekty już w kilka sezonów. Do takich właśnie pnączy należą: bluszcz pospolity (Hedera helix) – zimozielone pnącze, dobrze znoszące warunki półcienia; na jego długich pędach powstają korzonki przybyszowe, ułatwiające wspinanie się po podporach, jak również ułatwiające zakorzenianie się rośliny i tworzenie pięknej i zimozielonej okrywy, hortensja pnąca (Hydrangea petiolaris) – pnącze o sezonowym ulistnieniu, ale podobne pod wieloma względami do bluszczu za sprawą wymagań (półcień) i korzonków przybyszowych, niewątpliwą zaletą tej hortensji są piękne białokremowe, talerzykowate kwiatostany o średnicy do 25 cm; to pnącze może być również stosowane jako roślina okrywowa, wiciokrzew japoński (Lonicera japonica) to delikatne pnącze, o zimozielonych lub półzimozielonych, drobnych jajowatych, eliptycznych liściach, zakwitająca aromatycznymi żóltokremowymi trąbkowatyki kwiatami, po podporach wspina się za pomocą owijających się pędów, wiciokrzew ten może być również bardzo dobą rośliną okrywową, silnie i szybko zarastającą powierzchnię, szczególnie ciekawie prezentują się odmiany o pstrym ulistnieniu, jak np. ‘Aureoreticulata’ i odmiana o purpurowych liściach jesienią i zimą ‘Purpurea’ czy odmiana bardzo długo kwitnąca (VI-X) ‘Halina’ i ‘Hall’s Prolific’, poza tym gatunkiem wiciokrzewu, można próbować stosować jako ekspansywne rośliny okrywowe inne gatunki wiciokrzewów (np. w. pomorski, w. Henryiego, w. przewierceń, w. Tellmana), powojniki (Clematis) – pnącza o liściach złożonych, pięknych kwiatach i ozdobnych owocostanach, przypominających owłosione ‘główki’ sasanki, a w szczególności powojnik alpejski, powojnik pnący (najmniej ozdobny z kwiatów), powojnik tangucki, rozrastające się szybko tak po podporach za pomocą owijających się ogonków liściowych i poszczególnych listków, jak również mogące zarastać grunt, do tego ostatniego celu szczególnie godne polecenia są powojniki Clematis x jouiniana ‘Praecox’ i ‘Mrs. Bryton’, rdestówka Auberta (Fallopia baldschuanica) – pnącze o delikatnych, jasnozielonych, klinowatych liściach, utrzymujących się na roślinie praktycznie do pierwszych mrozów i drobnych, kaszkowatych białokremowych kwiatach, zebranych w luźne, wiechowate kwiatostany o długości do 50 cm, jej kwiaty w ciągu swojego rozwoju zmieniają barwę na lekko różową; to ostatnie pnącze cechuje się największą siłą wzrostu, roczny przyrost może osiągać nawet 8 m.

Niewiele jest drzew, które rosną na tyle szybko, by w ciągu kilku sezonów stworzyć zwarte zadrzewienia. Do takich właśnie drzew iglastych i liściastych należy przede wszystkim modrzew (Larix) – drzewa iglaste, ale zrzucające pożółkłe igły na zimę. Drzewa często o nieregularnym pokroju, niewielkich wymaganiach siedliskowych. Modrzewie wymagają jedynie stanowisk słonecznych. rosną wtedy bardzo szybko, korony stają się gęste. Modrzewie są bardzo dobrym materiałem do formowania wysokich żywopłotów (do 2 m i więcej). Wymagają jedynie silnego cięcia i to kilkukrotnego w ciągu sezonu wegetacyjnego. Do drzew liściastych szybko rosnących należą: klon jesionolistny (Acer negundo), klon obcego pochodzenia, ale bardzo silnie już wpisany w nasz pejzaż. Jednak nie polecam tego klonu w typie, a jedynie w odmianach o dekoracyjnym zabarwieniu liści (np. ‘Odessanum’ o żółtych liściach, ‘Flamingo’ – o biało różowych obrzeżach liści czy ‘Variegatum’ – o biało obrzeżonych liściach). Bożodrzew gruczołkowaty (Ailanthus altissima) – drzewo nawet do 20 m wysokości, o egzotycznie wyglądających liściach złożonych o długości nawet do 60 cm, podzielonych na nieparzystą ilość drobniejszych listków, popielatej korze i bardzo dekoracyjnie wyglądających dojrzewających owocach - samarach. Do szybko rosnących drzew należy również sumak octowiec (Rhus typhina) – oryginalne, niewysokie, kilkumetrowe drzewko o parasolowatej koronie, liściach złożonych z nieparzystej liczby listków, przepięknie, intensywnie na żółto i czerwono, przebarwiających się jesienią. Pamiętać należy jednak o tym, że są to drzewa rozdzielnopłciowe, tzn. osobno występują egzemplarze żeńskie, dekoracyjne za sprawą bordowych owocostanów i osobno egzemplarze męskie, dekoracyjnie wyglądające w czasie kwitnienia za sprawą drobnych, żóltozielonych kwiatów, zebranych w duże, luźne wiechy o długości nawet do 25 cm. W przypadku sumaków pamiętać jednak należy, że wytwarzają one wiele odrostów korzeniowych, które mogą przysparzać pewne kłopoty, jeśli pozwolimy im swobodnie rosnąć.

Share on facebook
Share on twitter
Share on linkedin